Οι φυσικές καταστροφές είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα που μας ταλαιπωρεί όλους όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια.
Κάθε χρόνο οι καταστροφές πλήττουν άτομα και κοινότητες, οι οποίες εκτός από αναρίθμητες υλικές καταστροφές, επηρεάζουν και την ψυχική μας υγεία και ευημερία.
Οι καταστροφές είναι κυρίως δύο τύπων – φυσικές και ανθρωπογενείς. Οι φυσικές είναι αποτέλεσμα φυσικών αιτιών, για παράδειγμα κυκλώνες, σεισμοί, τσουνάμι και τροπικοί κυκλώνες, οι ανθρωπογενείς είναι αποτέλεσμα ανθρώπινων ενεργειών, όπως οι πυρκαγιές, οι στρατιωτικές συγκρούσεις, η τρομοκρατία, η πολιτική αναταραχή κ.α.
Όπως και να έχουν προκληθεί οι καταστροφές και η ψυχική υγεία συνδέονται άμεσα και σε μεγάλο βαθμό. Μαζί με τις κοινωνικές και οικονομικές απώλειες, τα άτομα και οι κοινότητες βιώνουν μια ψυχική αστάθεια που μπορεί να επιφέρει διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), άγχος και κατάθλιψη στον πληθυσμό.
Γενικά, συνηθίζουμε να μετράμε τις καταστροφές σε κοινωνικές και οικονομικές απώλειες, αλλά δεν συνηθίζουμε να υπολογίζουμε τη συναισθηματική πληγή που βιώνει ένα άτομο μετά την καταστροφή. Κι αυτό διότι συνήθως η συναισθηματική πληγή δεν είναι μετρήσιμη, είναι αθέατη αλλά είναι το ίδιο πραγματική.
Η ψυχολογική δυσφορία, η κατάθλιψη και το άγχος είναι κοινά χαρακτηριστικά στα θύματα, μαζί με την κοινωνικοοικονομική δυσφορία.
Οι καταστροφές είναι ως επί το πλείστον απρόβλεπτες, γεγονός που αφήνει τα θύματα σε κατάσταση σοκ. Τα θύματα τείνουν να αρνούνται την απώλεια και προσπαθούν να ξεφύγουν από την πραγματικότητα. Η κατάσταση άρνησης καθιστά τα θύματα πιο ευάλωτα στο στρες, το άγχος και άλλες διάφορες δυσπροσαρμοστικές αντιδράσεις.
Ιδιαίτερα όταν οι αναπόφευκτες καταστάσεις που προκύπτουν από καταστροφές, προκαλούν ζημιές στο σπίτι, στις περιουσίες και σε άλλα πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία, αυτό οδηγεί σε έντονο αίσθημα ανασφάλειας. Το σπίτι παρέχει αίσθημα ασφάλειας, ζεστασιάς και είναι στενά συνδεδεμένο με την ύπαρξη μας.
Ομοίως το σώμα μας είναι το «σπίτι μας».
Με τα πόδια μας συνδεόμαστε με τη γη!
Όλο αυτό το σοκ και τα δυσφορικά συναισθήματα, επηρεάζουν και αφήνουν το αποτύπωμα τους στο σώμα. Είτε το καταλαβαίνουμε είτε όχι, οι εξωτερικοί παράγοντες επηρεάζουν τις σωματικές μας αντιδράσεις.
Σε φυσικό επίπεδο οι φυσικές καταστροφές συχνά οδηγούν σε σωματικές βλάβες, από μικροκαψίματα και μώλωπες έως σοβαρά τραύματα.
Το συναισθηματικό σοκ επηρεάζει την αναπνοή, με τον ίδιο τρόπο με τους πραγματικούς παράγοντες. Όπως για παράδειγμα οι πυρκαγιές και οι ηφαιστειακές εκρήξεις, που απελευθερώνουν στον αέρα επιβλαβείς ρύπους και μικροσωματίδια. Όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση άγχους, το πρώτο που διαταράσσεται είναι η αναπνοή μας, καθώς σφιγγόμαστε και δεν είμαστε σε θέση να αναπνεύσουμε ελεύθερα και ολοκληρωμένα.
Ομοίως το μολυσμένο νερό επηρεάζει το πεπτικό σύστημα. Για παράδειγμα οι πλημμύρες από έντονες βροχοπτώσεις ή καταιγίδες μπορεί να μολύνουν τις πηγές νερού, οδηγώντας στην εξάπλωση υδατογενών ασθενειών .Η κατάποση ή η επαφή με μολυσμένο νερό μπορεί να οδηγήσει σε γαστρεντερικές ασθένειες. Ενώ ταυτόχρονα το άγχος για την επιβίωση προκαλεί συσπάσεις στο έντερο, με αποτέλεσμα το κοινότερο σύμπτωμα που είναι η κολίτιδα.
Συνοψίζοντας λοιπόν, οι φυσικές καταστροφές έχουν βαθιές και διαρκείς επιπτώσεις στην σωματική και ψυχική υγεία. Η σχέση μεταξύ φυσικών καταστροφών και υγείας του ατόμου είναι σύνθετη και πολύπλευρη. Είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό ότι οι ψυχολογικές και σωματικές επιπτώσεις μπορεί να επιμείνουν για πολύ καιρό.